Agparbengka [Maudi iti Dua a Paset]

Dadduma Pay...

[Nabulod laeng ti ladawan a naaramat]

Agparbengka

[Maudi iti Dua a Paset]

Ni Rudy Ram. Rumbaoa

Amin dagitoy, makapataud iti panagpungtot. Ngem nupay kalbiten dagitoy a situasion ti panagballigi wenno panagpungtot, ti pamilia pay laeng ti kangrunaan nga adda iti listaanmo a panunoten. Ta tunggal pamilia, tumaud ti espesial a pannakairita a mangsegged ti apuy iti pannakauram ti namaga a kabakiran. Ket agpayso daytoy nga obserbasion. Masansan a madlaw kadagiti nagannak nga adda panaganusda iti sabsabali nga ubbing ngem awan iti bukodda nga annak.

Ania koma ti makagapu?

-mabalin a gapu iti saan a panagtulnog ti anak

-panangdisso iti nadagsen a banag kenkuana, panangpasakit wenno adda panaggaapa iti uneg ti pamilia

-panagpukaw wenno panaglaaw

-awan respeto iti tunggal maysa

-panagtakaw

-panagulbod

-dakes a pannakisarita/panangbalikas

-nadawel/naulpit

-nababa ti naawat a grado ti anak a rason iti pannakakalbit ti pungtot

-nasadut/nabuntog ti anak

-kinatangken ti ulo [ti anak], saan a maisursuro.

Ngem no ania pay ti nayon a makagapu, isuda ti mangaron ti pungtot. Ngem saan la a siguro a daytoy, adda pay dagiti rason gapu ta makita a managpartuat dagiti ubbing iti bukodda nga abilidad a mabalin a mangted iti pannakairita dagiti nagannak.

Nupay normal nga emosion ti panagpungtot, nadumaduma met ti magun-od ti maysa a nagannak apaman nga agkalmado ti riknana kalpasan a naipapasnan ti pungtotna. Ti kinapudnona, 'yeg ti panagpungtot ti dakdakes a situasion. Tenglennaka ti pungtotmo no masobraan wenno mapalaloan unay, no agabayag wenno agpaut, wenno agbalin a nakudrep ti panagkita.

Adda met dagiti agtutubo a mangpasnek ti panagtrabahoda tapno laeng mailiwliwag ti rikna a sagsagabaen gapu iti pungtot dagiti nagannnak kadakuana. No maminsan, di magawidan a saludsoden kadagitoy nga agtutubo ti makagapu, "Apay nga addaka ditoy nga agob-obra inbes nga addaka iti eskuela? Adda kadi makagapu?" Iti kasta, masansan ken kadawyan ti sungbatda, "Kayatko ti agbiag iti bukod a panglakagan. Kanayon a makaung-unget ti inak kaniak," wenno kuna ti sabali, "Kaguranak unay ti amak."

"Ngem apay a makaungetda?" no damagem kadakuada.

"Diak ammo," ket dayta ti masansan a mangngegmo kadagitoy nga agtutubo.

Kalpasan iti no mamin-adu wenno mamin-ano a pannakisarita, adda konklusion a kaaduan nga agtutubo a mangsungbat iti kastoy a proseso ti pannakisarita ket gapu iti bukodda met laeng a communication level. Mabalin nga ipamaysada a pampanunoten dagiti balikas a naisawang wenno ti emosion wenno aksion a nakitada. Ngem saan met nga aggeddan dagiti dua. Nobenta porsiento a makitada ti agbalin nga emosionmo kadakuada, idinto a dagiti balikas a naisawang ket diretso nga agturong iti panunotda. Ket tapno maawatan a nalawag dagiti annakmo ti mensahe a kayatmo nga ipaawat kadakuada, masapul nga alimonen ket makikadduaka iti pungtotmo.

SUMAGMAMANO A PRINSIPYO:

-Akuen ti rason ti panagpungtotmo. No nagpungtotka, agbalin koma a napudno iti bagim- iti konsensiam. Dimo tallikudan, wenno yulbod. Sangnguen daytoy nga emosion ken tenglem imbes nga isu ti mangtengngel kenka.

-Abisigem ti panagpungtotmo. Saludsoden iti bagim, "Ania ti napasamak? Apay a diak nateppelan? Ania ti puon ti panagpungtotko? Ania ti kasayaatan nga aramidek ita?"

-Piliem ti pannakaawat. Kitaen ti situasion kas positibo.

ITI maysa nga aldaw, aksidente a nadungpar ti anak ti babai nga agtawen iti pito ti kabarbaro a lugan daytoy. Nagresulta iti tallo a pulgada ti garummiad ti kotse. Ipatpateg unay ti babai ti baro a luganna. Ammo ti babai nga aksidente laeng ti napasamak, ngem ammona met a malapdan koma met ti pannakagarummiad ti luganna no nagannad ti anakna. Makaunget ti babai, ngem kinaemna laeng ti bibigna. Ammo ti babai no agsao daytoy iti ania man a balikas, agbalin a saan a nasayaat ken makapasakit iti rikna ti ubing. Ket iti dayta a kanito, nagparbeng. Pinagkalmana ti riknana. Inyadayona ti bagina iti situasion tapno maisublina ti normal a riknana. Nagturong iti kuarto, inrikepna ti ridaw, ken impamaysana a pinagkalma ti rikna ken nagkararag.

Iti daytoy a kanito, masapul nga ipamaysana ti direkta ken personal a pannakisarita iti bagina. Kunana idi agangay, "Im-importante ti anakko ngem iti luganko. Maysa laeng a lugan ket iti ania man nga oras ken tiempo, mabalinko a patarimaan ti luganko." Iti umuna a gundaway, pinasingkedanna nga awan ti basol ti ubing. Kalpasan iti sumagmamano a minutos ti napalabas, nagsubli ti normal a mariknana ket kinasaritana ti anakna.

Tunggal nagannak adda ti kanito a masapul nga agsanud manipud iti situasion. Panagdistansia iti situasion- ta makatulong daytoy a mangisubli iti panggep wenno gagara ket iggaman wenno atipaen ti pungtot a saan nga agbabawi.

Idirekta ti pungtot babaen iti:

-Panagdengngeg iti musika

-Panagbasa iti libro

-Panagdigus

-Panagkararag

-Panagtawag iti maysa a gayyem

-Panagsurat

-Wenno kasarita ti bagi

Saplitannaka ti pungtot no daytoy man ket pisikal wenno balikas iti wagas a mangibati iti permanente a sugat iti tao a masaktan. Adu a relasion iti nagbaetan ti nagannak ken annak ti naperdi gapu iti panagpungtot. Saan koma a maisawang dagiti balikas a saan a rumbeng a mangngegan. No nabarusngika, agbalin ti amin a miserable. Agbalin a napateg ti pungtotmo a makaperdi iti kaaduan. 

"ANIA ditoy lubong ti trabahom?"

"Diak ammo," insungbat ti anak ni Chris.

"Apay a kastoy ti karugit ti kuartom?" Impukkaw ni Chris iti anakna ket iniggamanna ti takiag ti anakna.

"Dalusak no bigat."

"Saan," kuna ni Chris, "dalusam itan."

"Ngem nabannogak," kuna ti anak bayat a padasenna a lapsuten ti takiagna manipud iti panagngiggem ni Chris kenkuana.

"Awan bibiangko no nabannogka!" Inyirut ni Chris iti panangiggemna ti takiag ti anakna. "Kunak nga aramidem, no dimo aramiden ita, amangan no agbabawika."

"Apay a kaguranak unay?" Mangrugin nga agsangit ti anak ni Chris. "No adda ibagam kaniak, agpukkaw ken aglaawka. Iti panagkitam, awan ti nasayaat nga ar-aramidek."

Ngem daksanggasat ta ad-adda a dimmakes ti situasion. Naruk-atan ti emosion, naisawang ti agkakadakes a balikas ken nagresulta iti kinadawel ti situasion.

Kinasarita ti gayyem ni Chris isuna iti sumuno nga aldaw kalpasana nga inlawlawagna ti napasamak. Imbaga ni Chris iti gayyemna a nagbalin nga irasional ti pasamak--nupay ammo ni Chris nga ay-ayatenna unay ti anakna.

"Apay, ania ti puon ti nagpungtotam?" Sinaludsod ti gayyemna.

"Nakaawidakon idiay balay," kuna ni Chris. "Agalas onse ti rabii idi ken nabannogak.

"Ania ngarud ti pudno a problema?"

"Siak a mismo," kuna ni Chris, ket mangrugin nga agtedted ti lua manipud kadagiti matana .




Makapauyong ti trabaho ket naibaw-ing ti pungtotko iti anakko. Gagangay a narugit ken saan a naurnos ti kuartona, ngem kinapudnona, saan a dayta ti problema."



Agbalin a karit ti panangiturong ti biag iti pamilia. Adda agkuna, "parenting isn't for cowards." Kas maysa a nagannak, masapul a napigsa, natured ken sensitibo. Kasapulan a tengngelen ti pungtot ken masapul nga aramiden ti amin a kabaelan tapno pasayaaten ti ania man a nakiro wenno dakes a situasion. 


Saan. 

Wen, saantayo a perpekto. Adda tiempo nga ibukboktayo ti gasolina iti nabara a paset ket masurprestayo laengen no daytoy ket agapuy. Alisto nga agramram ti pungtot kas iti apuy. Ngem maysa a pagulidanan para kadagiti annak, masapul a sursuruen no kasano ti mangimaneher ti pungtottayo. Kas iti apuy, masapul nga isapulan ti pamuspusan tapno masebseban wenno maiddep sakbay nga agramram.