Kadawyan dagiti Biddut

Ababa a Salaysay [Nabulod laeng ti ladawan a naaramat iti ababa a salaysay] Kadawyan dagiti Biddut Ni Rudy Ram. Rumbaoa SAAN a nalaklaka ti idadakkel, nangruna no madanonen dagiti agtutubo ti tawen manipud sangapulo ket dua agingga iti sangapulo ket tallo. Manipud ditoy, sabasabali ti agaramid kadagiti pangngeddengda. Ngem kadagitoy a tiempo, adda dakkel a panagbalbaliw agsipud ta dagitoy dagiti tawen a napardas unay ti panagdakkel dagiti ubbing a lallaki ken babbai. Dumakkel dagiti tulang, piskel ken dagiti pennetda. Daytoy a tiempo a mangrugi a lumawa ti panagis-isip dagiti ubbing. Agbalin ti tunggal maysa kas maysa a tao nga addaan iti kabukbukodan a kalintegan. Masapul nga idissoda ti inuubing a bambanag ket agbalin a nataengan. Ngem saan a nalaka dayta a panagbaliw. Masansan a tumaud dagiti nakaro a parikut gapu kadagitoy a panagbalbaliw agsipud ta agpadpada dagiti nagannak ken annak a mariribukan ken dida ammo ti aramidenda. Mabalin a marikna ti agtutubo a kabaelannan a taripatoen ti bagbagina, nupay kasta, kailiwna pay laeng ti pannakasalaknib ti pagtaengan ken ti panangidalan dagiti in-inauna ken nasirsirib nga isip. Iti dayta met la a tiempo, mabalin a mangipakita iti kinakapsutna. Iti kasta rugianna ti agparang a kasla adda kabaelannan ket masansan nga agbalin a nakarit ken saan a mangikaskaso, nangnangruna kadagiti in-inauna a kameng ti pamiliana. Saan koma a madanagan dagiti nagannak maipuon iti daytoy agsipud ta padpadasenna laeng ti sumrek [ti agtutubo] iti kinataengan iti bukodna a pamay-an. Nupay kasta a kasla awan ti kasapulanna iti sabali, ammon a saan pay a nakasagana nga agpaay iti biag a nataengan. Ngem saan laeng a dagiti agtutubo ti addaan iti parikut no dadduma. Adu met dagiti nagannak a saan nga agpanunot ket masansan a nasurok unay ken nalablabes ti ipaaramidda a saan a kabaelan dagiti agtutubo nga aramiden. Sadanto met la sawen nga ubing pay la unay, ket iti kasta, saanna pay laeng a maawatan [dagiti agtutubo]. Mainayon pay ditoy ti riribuk ket iti kasta, mabalin nga ikeddeng dagiti agtutubo a nalalaing laengen a pumanaw. Ngem no adda ayat ken panagtalek iti uneg ti pagtaengan, aglabasto dagitoy kadagiti tawen nga awan ti asino man a madangran [a kameng ti pamilia]. Ket iti amin a pannakabalinna, mapalubosan koma dagiti agtutubo a mangaramid kadagiti bukodda a pangeddeng. Gagangay a makaaramiddanto kadagiti biddut a kas iti nagannak kadakuada idi. Kastoy ti pannakasursuroda nga agtakder iti bukodda a saka a kas nataengan. Nupay kasta, masapul nga adda dagiti pagannurotan, ta no saan, mabalin a didanto masursuro ti agbiag iti lubong dagiti nataengan. Kadagita a tiempo, nasken met a maawat ti tunggal agtutubo iti bumunggoy kadagiti kapatadana. Daytoy ti gapuna a masansan a naarimbangaw unay. Ti kinapudnona, padpadasenna laeng a paneknekan ti panagwaywayasna. Ngem iti uneg ti pusona, kailiwna pay laeng ti ayat dagiti nagannak kadakuada ken ti panangsarayda kenkuana no ania man dagiti aramidenna. Saan a kayat a sawen daytoy a suroten amin dagiti agtutubo dagiti amin a kayat [nga ipaaramid] dagiti nagannak. Saanna met a kayat a sawen a mabalinna ti agtignay [dagiti agtutubo] a kasla awan pulos ti pagannurotan. Isut' pagrebbengan dagiti nagannak a mangipaalagad kadagiti pagannurotan tapno adda mangidalan iti agtutubo bayat ti panagdakkelna. Ngem masapul a taginayonna ti kina-isuna. Masapul itan a maibilang a kas maysa a nataengan a saanen a kas maysa nga ubing a bassit a mabalin latta a bilinbilinen. Iti kastoy a naingayyeman a pannakaidalan ken pannakabalakad, nakasagananton nga umawat kadagiti nasayaat a singasing no la ket ta masirib dagiti nagannak a tumulong kenkuana a mangsurot kadagiti parikutna kas maysa a nataengan.*