Sagut ti Pammati

Ababa a Salaysay

[Nabulod laeng ti ladawan a naaramat iti salaysay]

SAGUT TI PAMMATI Ni Rudy Ram. Rumbaoa "TATANG, agpayso kadi ti Dios?" Daytoy ti saludsod ni Johnny, ti innem ti tawenna nga anak a lalaki ni Eddie. Masansan nga agsaludsod ti ubing iti amana kadagiti banag a di masungbatan ni Eddie. No dadduma, kasapulan pay nga agsukisok daytoy iti computer, "iti Google." Kanayon nga iriing ti ubing kenkuana daytoy a saludsod no agay-ayamda a dua. "Ania ti panagkunam?" Daytoy ti saludsod met ni Eddie iti ubing. No dadduma, kasla agsarimaddeng ni Eddie iti apagbiit.  "Siguro, saan nga agpayso Isuna kas kadagiti kayo," isungbatna. "Ngem panagkunak, agpayso ken pudno ti Dios a kas iti ayat." Iraprapinna a patpatayyeken ti bola ti basketball kadagiti tamudo ti ramayna. Impasana ti bola ken ni Johnny. Sinippaw ti ubing ti bola ket inasitgan ni Eddie ti anakna sana inarakup- kasla natukay ti maysa a banag ken ni Eddie, wen, nariing ti panunotna dagiti saludsod ti ubing maipanggep iti relihion. Pudno, umay kadagiti ubbing ti naespirituan a bambanag. Manipud iti kinaubing, marikna dagitoy nga adda koneksionda kadagiti sabali a nabiag a parsua. Awan ti makuna a parikutda kadagiti banag a patienda uray dida makita, ket pudno, maintriga dagitoy no asino ti Dios ken ti relihion nga iturayanna.  Para kadagiti preschoolers, iti bukodda a kapanunotan, kasla pakaragsakanda ti agyaman sakbay ti pannangan. Kasta met iti grade-schoolers, masansan a saludsoden dagitoy kadagiti nagannak wenno maestrada no agpayso a mapan idiay langit ti maysa a gayyemda no pumusay daytoy. Ngem saan a kayat a sawen a maawatan dagitoy nga ubbing ti kaipapanan ti relihion. "Masapul nga agtaeng kenka dagiti naespirituan a bambanag iti inaldaw a panagbiagmo, a saan ketdi nga inka ipa-present dagiti ubbingmo iti simbaan tapno laeng ammuen dagiti tattao a relihiosoka," kuna ni Mimi Doe, co-author ti "10 Principles for Spiritual Parenting."  Napaneknekanen kadagiti naglabas a siglo a babaen iti ekspiriensa dagiti tattao a nakapadas ti kinapigsa ti espiritual a pundasion ket daytoy agbalin a sentro ti ragsak, adda pudno a panggep ken kinasirib ti panagbiag. PARA kadagiti kaaduan a nagannak, ti pammati kadakuada ket awan pulos ti makuna a maisupsupadi- pantay ti amin uray no kamengka iti born-again Christian, Katoliko, Iglesia ni Cristo, sekta wenno Judio [Jews]. Ngem ania man kadagitoy ti pammatim, masapul a panunotem a naimbag dagiti nainspirituan a bambanag a kayatmo a maipasa wenno mayadal kadagiti annakmo- ket ilawlawagmo a nasayaat kadakuada tapno maawatanda ti kayatmo nga ibuksilan uray no naganus [kurang] ti panagpampanunotda.  Kas pagarigan: "Iti bukodmo a kapanunotan, ti Dios kadi ket isu ti Mannakabalin iti amin, nga Isu ti mangiturong kadatayo iti inaldaw-aldaw a panagbiagtayo wenno makitkitanatayo kadi ngem ditay' met makita? Mamatika kadi a rumbeng a mapreserba dagiti kaduogan a klase ti relihion ken ti panursurona tapno maadaptar dagitoy iti agdama? Wenno, kaykayatmo kadi ti tumulong kadagiti dadduma a tattao ngem iti panagkasabam ti Sao ti Dios?" Kuna ti maysa a relihioso: "Ti kinasanto ket maysa a wagas tapno masarakam ti koneksionmo iti Dios imbes nga agsapul kadagiti maitudo a sungbat iti misterio ti biag." Kunana, kalikagumanna a maited kadagiti annakna ti naan-anay a pannakaawat tapno daytoy ti agbalin a ramit iti inda panangpili iti kabukbukodan a pammati. AGBALINKA A PAGULIDANAN -Tapno ad-adda a mapatibker ti pammati dagiti annakmo kenka, ikasabam ti Sao ti Dios kadakuada iti amin a kabaelanda nga umawat iti inka isawang. No planom nga agatendar dagiti annakmo iti Catholic Schools, inka nga agmaymaysa ken kanayonem ti agpasiar iti simbaan. No iti bukodmo a pammati a dagitoy nga isursurom kadagiti sabali ket importante, saanmo koma la nga ibalikas, "Ti Dios ket kayatna a nasayaatka kadagiti dadduma"- tulongam dagiti nakapkapuy ngem sika, ikkam ida ti kanen, taraon, ken pasangbayem ida iti pagtaengam." Saan ketdi a pagparammag ti itutulong iti sabali [wenno makitanaka dagiti annakmo nga ar-aramidem daytoy tapno laeng mapagsiddaawmo ida]. AWATEM TI KAPANUNOTAN DAGITI ANNAKMO -Amin a pammati ket agdepende manipud abilidad agingga iti imahinasion. Isut' gapuna a denggem ken respetarem ti kapanunotan dagiti annakmo maipanggep kadagiti tiorya ti relihion, uray pay no makuna nga iti bukodmo a panunot, "ubbingda pay." Kuna ti Ina iti maysa a relihioso: "No dadduma, agpauyo ti anakko no malipatanmi ti agkararag iti bigat. Kuna ti ubing: Agunget ti Dios idiay langit." Mapapigsa koma ti pammati dagiti annakyo iti interpritasionda tapno ad-adda pay a mapatibker ken lumawa ti kapanunotanda mainaig kadagiti nainspirituan a bambanag. "No dimo denggen ti kapanunotanda, kasano ngarud nga adda pammatina a ti Dios ket dumngeg kenkuana?" KAPINTASAN A KONEKSION -Makuna a serioso a banag ti maipanggep ti relihion, ngem saanmo nga ibaga kadagiti preschoolers dayta. Ketdi, papigsaem ti bukodna a kabaelan [kapanunotan] a mangbirok dagiti espiritual a bambanag babaen kadagiti klase ti ay-ayam. Damagen kadagiti annak no ania ti kapanunotanda iti langit ket no mabalin, mangala iti lapis ken papel samo pai-drawing. No saan, agaramat kadagiti puppet shows maibasar iti bukod a tradision ti relihion, wenno agtokarka kadagiti religious music a kompasan iti panagsala. Kunada, "Find age-appropiate ways to help your child make sense of religious stories." Kadagiti toddlers, padasen dagiti libro kas iti Bible Animals. Kadagiti preschoolers, kaay-ayoda ti Veggie Tales books, videos. Ti Read and Learn Bible [Daan ken Baro a Testamento], paggugusto met dagiti grade-schoolers. Adda met dagiti spiritual lessons manipud iti telebision ken sine. SUKIMATEM ITI KOMUNIDAD -"Agarup 96 a porsiento dagiti Amerikano ti mamati iti Dios, adda 40% ti agatendar kadagiti house of worship iti tunggal lawas," daytoy ti naduktalan ti Pew Research Council survey. Apay adda giwangna? Kaaduan kadagiti nagannak ti masikoran unay iti trabahoda, pannaripato kadagiti annak ken dadduma pay a responsibilidad. Ngem adtoy ti singasing tapno mapapigsa manen ti tarigagaymo nga agatendar kadagiti kongregasion: Iti panangaramid ket maysa a kapintasan a wagas tapno mapasayaat ti nainspirituan a panagbiag dagiti annak. Uray pay no dimo kakaayatan dagiti makuna a relihion, pannakipasetmo iti simbaan, templo wenno moske, makatulong dagitoy iti pannakaidalan a nasayaat dagiti annak babaen iti spiritual journeys. ISURO TI PANAGANUS -No dadduma, maipadamag kadagiti radio, telebision ken pagiwarnak ti panagsusupangil dagiti nagduduma a sekta ti pammati, ket narigat daytoy a maawatan dagiti annak tapno respetaren wenno raemenna dagitoy a klase ti pammati. Masapul koma nga adda pagilasinan tapno ammom ti naggiddiatan dagiti dandani agpada a relihion [kaaduanna a pammati ket agdaydayawda iti Sabbath; kayatna a sawen, saan laeng nga iti aldaw ti Domingo]. Mabalin nga ilawlawag iti anakmo nga adu ti klase ti relihion gapu ta adu met a wagas no kasano a makita ti Dios- ngem awan ti makuna kadagitoy a dalan [pammati] ti agkuna nga isuda ti pudno a dalan. Kuna ti maysa nga Ina a Muslim: "Ibagak kadagiti annakko nga adda sabali a wagas ti dalan a turongen dagiti dadduma a relihion, ngem agsupadi iti moral a kapanunotan." "Padapadatayo a mamati ken napudno, nalinteg ken nasayaat kadagiti dadduma a tattao." AGLUALO -Saan nga urayen dagiti aldaw a naisangsangayan [holidays] tapno pagbalinen dagiti tradision ti relihion a paset ti panagbiagmo. Panangiyebkas iti panagyaman sakbay nga ipauneg ti taraon ken panaglualo sakbay iti pannaturog ti dua a kasamayan a wagas tapno mapadur-as ti espiritual a kapanunotan ti maysa nga ubing. Adda kadagiti nagannak no kasano ti pamay-anda nga ipaaramid dagitoy nagduduma a klase ti ritual tapno agbanag nga adda ibungana a nasayaat iti panunot dagiti ubbing. Iti maysa a relihioso a pamilia sakbay ti pangrabii, nagkararag ti Ina- a daytoy a kararag ket naadawna iti Lolana: "Iti daytoy a gundaway a panagtitipon, daytoy a taraon nga inkam awaten, iti daytoy nga ayat nga inkam marikna, Amami sadi Langit, agyamankami!" ARAMIDEM KADAGITI DADDUMA -Iti panagtulong kadagiti agkasapulan ket maysa daytoy a sentro ti doktrina iti tunggal pammati. Makatulong pay daytoy iti salun-at a naespirituan kadagiti annak. Adu dagiti kongregasion ti mangidiaya iti tulong kadagiti daksanggasat a nabaybay-an nga ubbing. Kasta met kadagiti ospital, dagiti religious groups ken nonprofits organizations. Suroan dagiti annak a makipaset kadagiti programa a makatulong iti padada nga ubbing nga agkasapulan iti tulong, iti pagtaengan wenno komporme dita tapno mariknada ti ar-aramidenda nga itutulong- isurom nga amin a tattao ket buklenna ti dakkel a pamilia. SPIRITUALITY POOL -Agarup agtallo ribu a bilang dagiti nagannak iti napagsaludsodan no kasano nga isaad ti pammati ken pateg daytoy kadagiti annakda. Adtoy ti sungbatda. *Mamin-ano nga agatendarda kadagiti balay a pagkararagan? 35% ti agkuna a linawas 22% nasurok ngem makalawas 16% binulan 12% kadagiti aldaw a naisangsangayan [holidays] 15% dida napadasan *Nagbaliw kadi ti kaririknada iti relihion manipud nagbalin dagitoy a nagannak? 64% kunada: napatibker ti pammati/espiritual 34% awan ti nagbaliwanna 2% bimmassit ti pammati/espiritual *Ania nga aktibidad ti regular nga aramidem kadagiti annakmo? 90% ti agkuna: makisarita iti Dios 62% ti agyaman sakbay ken kalpasan iti pannangan 48% ti aglualo sakbay iti pannaturog 30% agbuya kadagiti ubbing iti video/DVDs mainaig iti pammati *Agpada kadi ti akemyo iti pammati iti asawam/partner iti panangisuro kadagiti annakyo? 51% ti agkuna: wen 25% saan 24% wen, ngem agsupadi *Ania ti kangrunaan kas nagannak ti maadal dagiti annak maipanggep iti pammati/relihion? 63% kunada: ti mamati iti Dios 27% ammuen ti nasayaat ken madi, ken pateg ti moralidad 6% pakabigbigan 4% kaipapanan ti komunidad.*