Agnanayon ti Lagipmi Kenka, Ama

Ababa a Salaysay

[Emeterio T. Rumbaoa, Pebrero 14, 1910- Pebrero 26, 1996]

Agnanayon ti Lagipmi Kenka, Ama
ni Rudy Ram. Rumbaoa

NO maminsan, babalawentayo ti Dios no kasta nga adda pumusay a kameng ti pamilia, asideg kadatayo, gagayyem wenno am-ammotayo. "Apay isuna? Nagsingpet a tao," kasta ti masansan a saludsodentayo a buyogan ti pannakaluksaw. Ngem ditay' ammo nga adda gayam naituding nga aldaw, oras, tiempo wenno panawen nga ipupusay ti tao. Addan nakasagana a plano ti Dios iti tunggal maysa kadatayo. Ti Dios ti puon ti biag ket adda iti turayna no kaano a kayatna nga alaen ti biag nga impabulodna kadatayo a pinarsuana.

Lagip ketdi nga agnanayon para kadakami a sangkaamaan ni Emeterio Tungpalan Rumbaoa.

Nayanak ni Emeterio idi Pebrero 14, 1910, aldaw dagiti puso. Kas ti kaalisto a pananglapgis iti bulong ti kalendario, kasta met ti kaalisto a mangipalagip iti nabayagen a kaawanna iti dennami. Nupay para kadakami a sangapamilia, agari ti liday a di malapdan no madanonan dayta a bulan- Pebrero, ta daytoy ngarud a bulan ti nangyeg kadakami ti manto a nangpespes ti lua kadagiti mata ken nangipaay iti nakana a liday; kasta gayam ti marikna ti maulila, mapanawan wenno agpasina- nangruna no mapukaw ti maysa nga Ama a nangibubos ken nangted iti amin a tiempona tapno maitedna amin a ragsak a kalikagumanna iti pamilia.

Ket bilang teddek ti inulilana a pamilia, kasla dimi metten kabaelan a subaen dagiti pannubok a dumteng iti biag--awanen ti pundasion a karaptanmi nupay adda ti silaw a gabaymi. Ngem saan amin nga ipapatay ket itdenna ti liday wenno leddaang. Adda met gayam ragsak nga ipaayna. Pumusay ti patpatgen tapno agbiagka. Saan la a dayta, makasursuroka a bumangon iti bukodmo a panglakagan. Masursuroanka a sumaranget kadagiti pannubok wenno karit nga ibanesbes wenno isaplit ti panawen iti pamilia. No maminsan, masapul gayam a mapukaw ti maysa a tao tapno agbiag ti kaaduan.

Iti isasaklang ni Emeterio iti Apo a Namarsua idi Pebrero 26, 1996, kasla naiddep ti napanayag a rangrang ti init kadakami. Kasla sipnget ti nagari iti uneg ti pamilia. Nasipnget kunak ta arigna gayam a ti Ama ti mangted ti rangrang iti aglawlaw [ti puon ti biagyo] a sangapamilia. Naglumen ti ragsak ket para kadakami, napuyupoy ket naiddep a namimpinsan ti rayray ti kandela a mangted lawag kadakami. Nanglipat ta nagari ti manto, ti panes kadagiti puspusomi. Ket iti dayta a tiempo ti panagladladingitmi, arigmi ti manglaylayen a sabong nga awan man ti mangsibug kadakami. Wenno mangpalangto iti biagmi iti isisina kadakami ti teddek ti pamilia. Ngem, kasta ti biag.

Nabati kadakami nga annakna ti balikas ti namnama a nangted manen iti rayray ti masakbayanmi iti tunggal idadap-awmi iti ruar ti lubong a nangsallukob ti panes kadagiti pusomi. Kasla samiweng iti kaungganmi a no tunggal maipalagip dagidi balikasna, kayatmi nga ikanta ti kanta a pagdaydayaw iti Dios gapu iti kinaimbag nga impaayna kadakami. Iti panunot, baliksenmi: "Dios koma kenka ti kumuyog, Ama."

Wen, kasla musika nga agdayyeng iti kararuami tunggal madanonan ti bulan ti Pebrero. Maiparipirip iti daytoy a bulan ti Pebrero ta nakalalagip unay-- "Aldaw dagiti Puso" idi damo a masirayan ni Ama ti lubong a nagtaudanna. Anian a ragsak dagiti nagannakna ta nagbalinda a saksi iti itataud ti maysa a parsua a mangtaginayon ti nagan ti kaputotanda.

Agpayso, naisungsong kadatayo idi ubbingtay' pay dagiti nasagraduan a panursuro, tinaripato, pinadakkeldatayo dagiti nagannaktayo tapno agbalin a manakman iti uneg ti pamilia, kadagiti tattao ken iti komunidad. Asino koma ti nagannak a mangisuro ti anakna iti pakadaksanna? Wenno kunam kadi iti anak, "Kautem man no ania ti adda iti uneg dayta nga abot?" No sika a nagannak, ammom nga uleg ti adda iti abot, apay nga isagmakmo ti anak? Saan! Kas met iti panangpadakkel iti anak, isurom iti nasayaat tapno agbalinto a parupam, ti kinaasinom, ti kinataom a mangitag-ay ti nagan ti kaputotam. Ket pudno, diak malipatan dagiti naespirituan a sursuro daydi Ama kadakami nga agkakabsat: "Saankayo nga aggaapa. Pagarienyo ti kappia kadagiti puspusoyo. No masapul ti tulong ti maysa kadakayo, pagbibinnadangayo a tulongan. Diyo baybay-an. Agpipinnateg ken agiinnayatkayo nga agkakabsat. Ti agaramid iti daytoy, isu ti pudno nga annak ti Dios."

Lagipto nga agnanayon kadakami a pinanawan daydi Ama. Ta awan ti agkuna a kukuana ti amin a tiempo wenno orasna ditoy lubong. Adda umuna, adda met maudi. Ngem awan paggiddiatan dagitoy ta padapada a matay ti amin a tao. Adu ti dalan a pagturongan wenno pagpilian a pagnaan, ngem maymaysa ti pagtungpalan. Sadiay agdadanonto ti amin a pinarsua ti Dios, natay man wenno sibibiag.

Naimatangak idi ti naudi a panangipalubos daydi Ama ti angesna. Nakitak ti panagdalutaytayna. Kunak iti nakemko: "nauyosen ti biagna." Iti panunotko, malagipko daydi pasamak iti Bantay Kalbaryo a nakapasagan ni Jesu-Kristo. Daydi panangisukona ti maudi nga angesna iti Dios Ama. Intalekna ti biagna iti Nailangitan nga Ama. A, nalpasen! Nalpas kadin ti amin? Kunak, saan pay Dungdunguek nga Ama. Mabalin a nalpasen ti nagbalin a misionmo ditoy rabaw ni Apo Daga, ngem addakanto latta a kalasagmi, mangiturong kadakami no ania ti rumbeng a dalan a pagnaanmi kalpasan a napasagkan iti imatangmi.

Ngem iti panunot ken kararuami, nabiagka kas iti sabong a mangted iti ayamuomna tapno masay-op ken agadiwara iti aglawlaw. Wen, dimon marikna ti bara dagiti aprosmi, ti agekmi wenno arakupmi, ngem kas kabara ti apuy iti kapategmo kadakami nga inulilam. Nupay awankan, agnanayonto latta a sika't pabelo ti kandela a mangted rangrang ti apuy--iti pamiliam.

Pudno, di magatadatan ti kinasin-aw ti panagpuspusom nga impariknam kadakami. Ta babaen kadagitoy nga impakitam a ragsak a sinangalmo iti nagbabaetan ti tunggal maysa kadatayo, umanayen daytoy a mangted liwliwami. Saan a magatadan ti aniaman nga adda. Ketdi, namuli ti pamilia. Nabussogmo ti pamiliam iti ayat, pammateg, panagsakripisio, inwanwanmo ti panagpakumbaba, ti kinatured, ti agibtur, ti agparabur, ti mangawat ti pannakapaay ken kangrunaanna, ti umawag ken agdaydayaw iti Dios.

Wen, maymaysa ti pamilia ta naimatangam no kasano a nagballigika kadagiti arapaapmo a magun-od ti pagsayaatanmi. Maysa a nagan, maysa a pamilia a buklen ti maymaysa a puso. Maysa a kaputotan a mangibaklay ken mangiburay kadagiti sabsabali ti panursuro nga intukitmo kadakami. Dagitoy dinto matakaw ti sabali. Dinto kabaelan a takawen ti mannanakaw ti sursuro nga impapetpetmo kadagiti dakulapmi ta daytoy ti nagbalin a rangtaymi a mangtun-oy ti naan-anay a balligi a kalikagumammi iti masakbayan. Dakami ita ti bulong ti sanga. Sika ti ramut a pagtaudan ti adda kadakami.

Nasukog ketdi ti naidumduma nga ayat nga impariknam ken impakitam kadakami a di kabaelan a parisan ti sabali. Ta idi masarakan ti pusom ti kabinnuligna, dikay' nagtaktak ken ni Ina tapno maaramid ti rumbeng a mapasamak. Nabukkaan ti bara kas iti gumilgillayab nga apuy ti kinupkupikopanyo a rikna tapno madanuman ti natikagan a bukel ni karayo. Inimasyo ken ni Ina ti naglangoy ken nangnanam ti naruk-atan a diro ni ayat iti kinaulimek ti rabii. Para kadakayo a dua a naglemmes iti ragsak, maysa daytoy a gameng a rumbeng a saluadan.

Kitaem, adtoykami ita; ti bunga ti nairut nga arakup ken areng-eng a samiweng ti nagpatnag a nakasukoganmi. A, sikat' arkitekto a nangdisenio kadakami tapno agbalinkami a parupam-- ti kinaasinom, ti kinataom...Kitaem, Ama, dakami ti dakami ta no saan a Sika, awankami koma ita. Agyamankami, Ama, gapu iti panagkallaysa ti itlog ken semilia ti napudno nga ayat, timmaudkami a bunga ti inar-arapaapyo ken ni Ina.

Ala ngarud, kastan, Ama. Palubosandaka a natalna ti panunotmi. Saantayon a maisubli pay ti nalpasen. Nalpasen. Ngem iti pannakapukawmo kadakami saanna a 'yeg ti agnanayon a liday. 'Yegna ketdi ti biag. Saan ketdi nga iti ipupusaymo ti mangkeltay kadagiti arapaap--dagiti inar-arapaapmo a para kadakami, ketdi, 'yegna met ti pannakabangon ti pudno a panagtalek iti tungal maysa tapno agsampaga ken mataginayon ti bukel nga intukitmo, "ti ayatmo."

Wen, Ama, inkan aginana. Iti tapok a naggapuam, isu met laeng ti inka pagsublian. Idawdawatandaka, dika met mauma a mangidawdawat kadakami ta sikat' addan iti salinong ti Dios a Mannarabay. No adda man nagkuranganmi, maluktan ti pusomi nga agbabawi. Saankami a perpekto ta adda met pagliwayanmi. Aramid a narasi. Taotayo laeng, Ama. No ania dagitoy a nagliwayanmi, sika koman, Ama, ti mangpunno. Pakawanennakami.

Alisto ti panagtulid ti rueda ti panawen ken panagpitik ti pagorasan, addanto tiempo nga agtitipon manen ti pamilia. Ngem palubosannakami nga agbati pay laeng iti apagapaman tapno inkam talaytayen dagiti pannubok ti nakaparsuaan. Ngem no dumtengto ti aldaw ti bagi agrukopen, situtulok ti kararua a rabsuten ti panawen...

Ala kasta, "Dios ti Kumuyog!