Agparbengka [Umuna iti Dua a Paset]

Dadduma Pay...

[Nabulod laeng ti ala a ladawan a naaramat]

Agparbengka

[Umuna iti Dua a Paset]

Ni Rudy Ram. Rumbaoa

"Diak matengngel ti riknak," kuna ti babai.

"Ania aya ti pagpungpungtotam?" Sinaludsod ti lalaki.

"Agpukaw ken aglaawak. No dadduma, ibakalko dagiti banag a maiggamak. Mariknak nga arigko ti maysa a bolkano nga agbettak ken mangdangran kadagiti tattao nga adda iti asideg kaniak. Kagurak, ngem no bimtaken ti pungtotko, kasla awan bibiangko iti aglawlawko. Kasta no makaungetak. No agpungtotak ket masapul nga adaywannak iti sangngoanak no dimo kayat ti masaktan," insungbat ti babai.

"Kasanot' kabayag nga agpungtotka?" Sinaludsod manen ti lalaki.

"Naidumduma a klase ti panagpungtotko manipud idi addan ti anakko. No dadduma, ipapapasko amin a pungtotko. Kagurak unay ti amak no makaunget isuna, ket inkarik idi iti bagik a diakto aramiden ti inaramidna. Ngem kitaem, kalpasan ti tallopulo a tawen, kaslaak met iti amak," kinaluban ti babai ti rupana ket mangrugin nga aganug-og. "Mabutbutengak iti panagunget ti amak. Ket kas kenkuana, aramidko ita ti aramidna kadagiti annakko.'

"Babai, inaramidmo laeng ti umuna nga agpang," kuna ti lalaki. "Inakom ti panagpungtotmo. Ket gapu iti dayta, kalikagumam a sapulen ti nasayaat a wagas tapno maipeksam ti im-impenen ti riknam. Kasla di napapappapati dayta."

MABALIN nga agpungtot ti amin a tao. Adu a klase ti panagpungtot. Maaramid dagiti dadduma iti agpungtot iti apagbiit. Dagiti sabsabali, in-inut ti panagpungtotda agingga a mabarusngi ti panunotda. Adu ti iladawan ti panagpungtot. Mabalin a maipakita babaen iti ekspresion ti rupa wenno tignay ti kinalamiis ti panagpungtot wenno nalaka a mapitpiting. Iti sabali a bangir, mabalin met a silensio ti panagpungtot, wenno makasisileng iti rupa ti agpungtot. Mabalinna met nga iladawan ti kinatakrot wenno nakakatkatawa ti inna panagpungtot- ket gapuna a libyan wenno iduron ti kapungtotna. Adda met panagpungtot a makapasakit wenno mannakaawat.

Mailadawan met a kusso-kusso nga emosion ti kaaduan a panagpungtot dagiti agtutubo- ket gapu iti daytoy, ad-adda a mariribukan dagiti ubbing.

Adda ketdi kabukbukodan a rason no apay a makaungettayo. Mabalin a kunam iti panunotmo a dimo kayat ti drayber ta nadawel unay ti panagmanehona iti lugan nga iturturongna. Wenno, mabalin nga agpungtotka gapu ta naagum ti tao. No saan, pagpungpungtotam ti kinangato ti presio dagiti magatang. Nanengneng a panagbiddut ta kapungtotmo ti maysa a politiko gapu ta dina inaramid ti namnamaem nga aramidenna a pagsayaatan iti iturayanna [ngem sino ti pabasolem?]. Wenno saan a matakderan ti tao dagiti kari nga insawangna.

Amin dagitoy, makapataud iti panagpungtot. Ngem nupay kalbiten dagitoy a situasion ti panagballigi wenno panagpungtot, ti pamilia pay laeng ti kangrunaan nga adda iti listaanmo a panunoten. Ta tunggal pamilia, tumaud ti espesial a pannakairita a mangsegged ti apuy iti pannakauram ti namaga a kabakiran. Ket agpayso daytoy nga obserbasion. Masansan a madlaw kadagiti nagannak nga adda panaganusda iti sabsabali nga ubbing ngem awan iti bukodda nga annak.

Ania koma ti makagapu?

-mabalin a gapu iti saan a panagtulnog ti anak

-panangdisso iti nadagsen a banag kenkuana, panangpasakit wenno adda panaggaapa iti uneg ti pamilia

-panagpukaw wenno panaglaaw

-awan respeto iti tunggal maysa

-panagtakaw

-panagulbod

-dakes a pannakisarita/panangbalikas

-nadawel/naulpit

-nababa ti naawat a grado ti anak a rason iti pannakakalbit ti pungtot

-nasadut/nabuntog ti anak

-kinatangken ti ulo [ti anak], saan a maisursuro.

Ngem no ania pay ti nayon a makagapu, isuda ti mangaron ti pungtot. Ngem saan la a siguro a daytoy, adda pay dagiti rason gapu ta makita a managpartuat dagiti ubbing iti bukodda nga abilidad a mabalin a mangted iti pannakairita dagiti nagannak.

Nupay normal nga emosion ti panagpungtot, nadumaduma met ti magun-od ti maysa a nagannak apaman nga agkalmado ti riknana kalpasan a naipapasnan ti pungtotna. Ti kinapudnona, 'yeg ti panagpungtot ti dakdakes a situasion. Tenglennaka ti pungtotmo no masobraan wenno mapalaloan unay, no agabayag wenno agpaut, wenno agbalin a nakudrep ti panagkita.

Adda met dagiti agtutubo a mangpasnek ti panagtrabahoda tapno laeng mailiwliwag ti rikna a sagsagabaen gapu iti pungtot dagiti nagannnak kadakuana. No maminsan, di magawidan a saludsoden kadagitoy nga agtutubo ti makagapu, "Apay nga addaka ditoy nga agob-obra inbes nga addaka iti eskuela? Adda kadi makagapu?" Iti kasta, masansan ken kadawyan ti sungbatda, "Kayatko ti agbiag iti bukod a panglakagan. Kanayon a makaung-unget ti inak kaniak," wenno kuna ti sabali, "Kaguranak unay ti amak."

"Ngem apay a makaungetda?" no damagem kadakuada.

"Diak ammo," ket dayta ti masansan a mangngegmo kadagitoy nga agtutubo.

Kalpasan iti no mamin-adu wenno mamin-ano a pannakisarita, adda konklusion a kaaduan nga agtutubo a mangsungbat iti kastoy a proseso ti pannakisarita ket gapu iti bukodda met laeng a communication level. Mabalin nga ipamaysada a pampanunoten dagiti balikas a naisawang wenno ti emosion wenno aksion a nakitada. Ngem saan met nga aggeddan dagiti dua. Nobenta porsiento a makitada ti agbalin nga emosionmo kadakuada, idinto a dagiti balikas a naisawang ket diretso nga agturong iti panunotda. Ket tapno maawatan a nalawag dagiti annakmo ti mensahe a kayatmo nga ipaawat kadakuada, masapul nga alimonen ket makikadduaka iti pungtotmo.

[adda tuloyna]