Ibaga iti Ubing ti Nagappuananna

Ababa a Salaysay

[Nabulod laeng ti ladawan a naaramat iti salaysay]

Ibaga iti Ubing ti Nagappuananna
ni Rudy Ram. Rumbaoa

DAYTOY isut' kadawyan a panagngayangay wenno kalikugaman ti ubing a mangammo iti nagappuananna. Pudno unay, no awan ti ngayangayna maipapan iti dayta, kayatna a sawen nga adda parikut daytoy. Padpadasenna ngata nga ilemmeng ti kadawyan a ngayangayna? Wenno adda ngatan sabali a nakadamaganna iti kayatna a maammuan ket nagun-odna kadin dagiti bambanag a saan a pudno? Ania met ti bukodyo a kapanunotan? Mapabasolkayo ngata? Saanyonto ngata a lisian dagiti saludsodna, wenno pinadasyo nga inyaw-awan wenno intungtungkua daytoy?

Wen, inton saludsoden ti anakyo no sadino ti naggapuanna, daytoyen ti napintas a tiempo tapno ibagayo ti pudno. No ulbodenyo [dagiti annakyo] ita, mabalin a mapukawyo ti panagtalekna kadakayo iti agnanayon. Ngem masapul nga agbatay wenno ibasar iti tawenna ti kaadu ti mabalinyo nga ibaga kenkuana. No uppat wenno lima pay laeng ti tawenna, saan a nasken nga ibagayo amin dagiti banag a kayatna a maammuan- ta mabalin a saan pay laeng a nangayangay ti maipapan iti dayta. Umdasen a mangpennek iti kinasariwawek ti panunotna ti dua wenno tallo a balikas. Ta inton madamdama, mabalin a kayatnanton a maammuam ti ad-adu pay.

No saludsodenna, "Sadino kadi ti naggapuak?" mabalin a sungbatanyo laeng iti, "Dimmakkelka iti uneg ti tian ni Nanangmo."

"Kasanot' ipapanko sadiay?" mabalin nga untonenna. Mabalin nga ilawlawagyo kenkuana ti maipapan iti itlog a dimmakkel iti uneg kalpasan ti panakaimula ti "bukel" a naggapu ken ni Tatang. Mabalin met nga ipakita dagiti ladawan ti dumakdakkel nga ubing iti uneg ti tian [anatomy and physiology]. Mabalin met nga ipakita wenno ilawlawag no kasano ti panagdakkel dagiti mata, ima, saka, puso ken sabsabali pay a paset ti maysa nga ubing agingga a nakasagana daytoy a maiyanak.

Saanyo ketdi padpadasen nga ilemmeng ti paggiddiatan ti lalaki ken babai. Nasaysayaat no maammuanna [ti ubing] itan dagiti a banag ngem ti agbati nga awan ti ammona maipapan iti dayta a banag.

No mapasungadan nga adda adina, nalaklakanton ti panangilawlawagyo kenkuana no kasano ti idadakkel ti maysa nga ubing. Iti maysa nga ubing, saan a nasken iti panangilawlawagyo maipapan iti panagdenna/panagnaig ti lalaki ken babai, ta saanna pay laeng maawatan dayta.

Kasta met a saanyo nga ibagbaga kenkuana a linukatan ti maysa a doktor ti tian ni Nanangna tapno mairuar ti ubing- ta mabalin a daytoyto ti mangted iti panagbutengna kadakuada [dagiti dodoktor] ken iti ospital. Mailawlawag koma kenkuana [ti ubing] a naisaganan ti dalanna a rummuar. Wenno ibagayo nga adda daytoy a dalan kadagiti amin a babbai. Tumulongto daytoy a mangikkat iti ania man a panagarapaapna ket maawatannanto a maaramid met daytoy kadagiti sabsabali. No nasapa a maammuanna dagitoy, basbassitto ti agbalin a parikutna iti masakbayan. Iti panakaibaga dagitoy a bambanag, saankayo [dagiti nagannak] nga agparang a kasla adda nakababain a banag iti daytoy- no di ket kasla kadawyan laeng iti maysa a tao.

Iti sabali a bangir, aluadan met iti panagpammarangyo a kasla awan ania man dagitoy a bambanag ket mabalin nga aramiden iti uray siasino. No kasta ti panakaipaawatna iti ubing, mabalin a mariribukan ket mapukawna ti amin a panangipato iti kinanakman ken kinalinteg. Kasta met a padasenyo a liklikan ti agparang a kasla mapilpilitkayo wenno makaungetkayo a mangibaga kenkuana dagitoy a bambanag. Punoenyo ketdi ti panunotna kadagiti natakneng ken makaitag-ay a panursuro. Tulonganyo a mangipateg kadagiti napipintas ken nadalus a bambanag iti biag. No maaramid amin dagitoy, agyamanto unay kadakayo gapu iti saanyo a panaglibak kenkuana ken gapu iti kinataknengyo.*